Đề bài: Nhà thơ Pháp Andre Chanien từng nói: “Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ, trái tim mới làm nên thi sĩ.”
Anh/chị hiểu nhận định trên như thế nào? Bằng trải nghiệm văn học của mình, hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
Bài làm
*Giới thiệu vấn đề nghị luận:
– Dẫn dắt vấn đề nghị luận.
– Trích dẫn nhận định.
Thơ ca từ bao đời nay vẫn luôn là tiếng nói ngân vang của tâm hồn con người, là nơi gửi gắm những xúc cảm tinh tế và chân thật nhất về cuộc sống. Là một thể loại đặc biệt trong văn học, thơ không chỉ đòi hỏi sự điêu luyện trong nghệ thuật ngôn từ mà còn cần sự rung cảm sâu sắc từ nội tâm người sáng tác. Nhà thơ Pháp Andre Chenier từng khẳng định: “Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ, trái tim mới làm nên thi sĩ.” Câu nói như một lời nhấn mạnh đến thiên chức cao quý của người thi sĩ – đó không chỉ là người làm ra những vần thơ đẹp, mà còn là người biết rung động, biết sống và biết yêu bằng cả trái tim. Nhận định ấy gợi mở một cách nhìn sâu sắc về bản chất của thơ ca và vai trò không thể thay thế của cảm xúc trong quá trình sáng tạo nghệ thuật.
*Triển khai vấn đề nghị luận:
– Giải thích:
+ Nghệ thuật trong thơ: Là những đặc sắc về hình thức, thể hiện trên các phương diện: Thể loại, ngôn ngữ, hình ảnh, giọng điệu, tứ thơ, tính nhạc, chất họa…
+Trái tim: Là thế giới của đời sống tâm hồn, tình cảm, tâm nguyện… với những rung động thẩm mĩ nhạy cảm thể hiện thiên chức của người nghệ sĩ.
+ Trái tim mới làm nên thi sĩ: Thơ là tiếng nói của đời sống tình cảm, tâm hồn con người trước cuộc sống. Để có những bài thơ hay đòi hỏi người nghệ sĩ vừa phải có tài, vừa có tâm, phải lấy cảm xúc bên trong đời sống tinh thần nhà thơ để biểu hiện.
-> Đây là một ý kiến đúng đắn. Qua đó, Andre Chenien giúp ta cảm nhận sâu sắc và trân trọng tài năng, tâm hồn của người nghệ sĩ… nhằm khẳng định, đề cao thiên chức của nhà thơ và quá trình sáng tạo nghệ thuật.
– Bàn luận, lí giải vấn đề:
+ Mỗi thi nhân cảm nhận và diễn tả những rung cảm tinh tế, tinh vi qua hình thức biểu hiện không giống nhau: chân thành, nhẹ nhàng, sâu lắng, mãnh liệt và cao thượng; buồn đau, bất hạnh và hạnh phúc, hi vọng với cung bậc và biểu hiện muôn hình vạn trạng.
+ Tình cảm trong thơ phải là thứ tình cảm chân thật của nhà thơ. Từ trải nghiệm và sự xúc động, nghệ sĩ muốn giãi bày, chia sẻ, gửi gắm những cảm xúc, suy tư về thiên nhiên, đất nước, con người… có khi, đó chỉ là những tâm tư của cá nhân trong cuộc đời…
+ Tình cảm, cảm xúc trong thơ phải phải được truyền tải bằng một hình thức nghệ thuật độc đáo, mang tính thẩm mỹ thể hiện trên các phương diện: thể loại, ngôn ngữ thơ, hình ảnh, tứ thơ, tính nhạc, chất họa… Điều đó đem lại cho thơ vẻ đẹp hoàn mĩ.
+ Một bài thơ hay không phải ở cách “chơi chữ” của nhà thơ mà ở những cảm xúc, rung động hay trăn trở, day dứt của thi nhân trước sự vật, sự việc cụ thể sinh động của con người và cuộc sống thôi thúc nhà thơ sáng tạo nghệ thuật.
-> Cần nhìn nhận và đánh giá tác phẩm thơ theo hướng coi trọng những cảm xúc rung động của thi sĩ.
* Chứng minh làm sáng tỏ ý kiến: Đây là phần mở, cho học sinh được thể hiện những khám phá, sáng tạo của bản thân. Tuy nhiên cần đạt những yêu cầu sau:
– Dẫn chứng thuộc ít nhất 02 tác phẩm ngoài chương trình (SGK THCS hiện hành).
– Dẫn chứng thuộc những tác phẩm có giá trị, có chất lượng nghệ thuật thực sự.
– Sắp xếp dẫn chứng khoa học, hợp lý.
– Khi phân tích dẫn chứng để chứng minh cần phải làm rõ:
+ Mỗi thi nhân có cách cảm nhận và diễn tả những cung bậc cảm xúc khác nhau như chân thành, nhẹ nhàng, sâu lắng, mãnh liệt, cao thượng; buồn đau, hạnh phúc, hi vọng…
+ Từ trải nghiệm và sự xúc động, nghệ sĩ muốn giãi bày, chia sẻ, gửi gắm những cảm xúc, suy tư như thế nào về thiên nhiên, đất nước, con người?
+ Tính thẩm mỹ được các nhà thơ thể hiện nhự thế nào trên các phương diện: thể loại, ngôn ngữ thơ, hình ảnh, tứ thơ, tính nhạc, chất họa…?
-> Cần nhìn nhận và đánh giá tác phẩm thơ theo hướng coi trọng những cảm xúc rung động của thi sĩ.
(Lưu ý: học sinh không phân tích tách rời nội dung và hình thức nghệ thuật của dẫn chứng (của tác phẩm); yêu cầu phải làm rõ được mối quan hệ cũng như sự thống nhất hài hòa, chặt chẽ không tách rời giữa nội dung và hình thức ở mỗi dẫn chứng (theo đặc trưng thể loại).
– Đánh giá, mở rộng, nâng cao:
+ Một bài thơ hay là một bài thơ vừa đặc sắc về nghệ thuật, vừa tiêu biểu cho “trái tim” của nhà thơ.
+ Một bài thơ chỉ đẹp về mặt hình thức thì chỉ là những câu thơ vô hồn; nhưng nếu thơ chỉ thiên về cảm xúc, bài thơ sẽ thiếu chất trí tuệ, thiếu sự suy tưởng triết lí mang tính khái quát về cuộc sống.
+ Sự tiếp nhận ở người đọc thơ: cần sự tri ân, sự đồng cảm với tác phẩm, với nhà thơ để có thể sẻ chia những tình cảm đồng điệu. Khi ấy, thơ sẽ có sức sống lâu bền trong lòng người đọc nhiều thế hệ.
+ Bài học cho người nghệ sĩ: phải biết đề cao yếu tố tình cảm, cảm xúc trong việc sáng tác thơ.
+ Đối với người tiếp nhận: không ngừng nâng cao trình độ nhận thức và năng lực cảm thụ văn chương để có cách tiếp cận phù hợp, có thể thấu hiểu, tri ân, trân trọng tấm lòng, tài năng cũng như tư tưởng và tình cảm mà tác giả gửi gắm qua mỗi sáng tác.
*Kết thúc vấn đề nghị luận: Đánh giá chung vấn đề nghị luận, liên hệ, rút ra bài học/ thông điệp có ý nghĩa với bản thân.
Câu nói của Andre Chenier không chỉ là một nhận định về thơ ca, mà còn là một lời nhắn nhủ đầy tâm huyết gửi tới những người cầm bút: hãy viết bằng cả trái tim, bởi chỉ trái tim mới thổi hồn cho câu chữ, làm nên linh hồn của thi ca. Một bài thơ thực sự có giá trị là bài thơ dung hòa được cái tài và cái tâm, là kết quả của sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật ngôn từ tinh luyện và cảm xúc chân thành sâu sắc. Với người yêu thơ, đó cũng là lời mời gọi ta hãy lắng nghe, đồng cảm và trân trọng từng rung động mà nhà thơ đã gửi gắm. Bởi thơ, trước hết và sau cùng, là tiếng nói của trái tim – dành cho những trái tim biết rung động.
