Đề bài: “Trong văn học nghệ thuật, mỗi nghệ sĩ tài năng không chỉ phản ánh, tái hiện cuộc sống, nêu lên những hiểu biết, nhận thức về thế giới, mà còn bày tỏ thái độ chủ quan của mình, nói lên ước mơ, khát vọng của mình về con người và cuộc sống”.
(Trần Đăng Suyền, Tư tưởng và phong cách nhà văn những vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Đại học Sư phạm)
Anh/chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng trải nghiệm văn học của mình, hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
Bài làm
* Giới thiệu vấn đề nghị luận, trích dẫn ý kiến của giáo sư Trần Đăng Suyền
* Giải thích nhận định
– Nghệ sĩ tài năng: người sáng tạo nên những tác phẩm văn học, có dấu ấn, phong cách riêng.
– Phản ánh, tái hiện cuộc sống, hiểu biết, nhận thức về thế giới: hiện thực cuộc sống và những hiểu biết của người nghệ sĩ về thế giới được tái hiện và đề cập đến trong tác phẩm.
– Bày tỏ thái độ chủ quan của mình, nói lên ước mơ khát vọng của mình về con người và cuộc sống: tư tưởng, tình cảm riêng của người nghệ sĩ.
=> Ý kiến nêu ra yêu cầu người nghệ sĩ khi sáng tác: nhà văn phải gắn bó với hiện thực cuộc sống để gửi gắm tư tưởng, tình cảm của chính mình vào trang viết.
* Bàn luận, lí giải vấn đề:
– Xuất phát từ đặc trưng của văn học: văn học không chỉ phản ánh hiện thực khách quan mà còn thể hiện thế giới chủ quan của người nghệ sĩ. Văn học không phản ánh hiện thực một cách bàng quan, lạnh lùng mà bao giờ cũng gắn chặt với tình cảm, ước mơ, khát vọng…của nhà văn.
– Xuất phát từ quá trình sáng tạo của nhà văn: văn học là lĩnh vực của sự độc đáo, nghệ sĩ tài năng phải có cái nhìn, cách cảm nhận về thế giới và con người bằng cái tài, cái tâm để tạo nên dấu ấn riêng.
=> Người nghệ sĩ phản ánh hiện thực cuộc sống và thể hiện tư tưởng, tình cảm của mình qua những hình thức nghệ thuật độc đáo, hấp dẫn.
* Chứng minh làm sáng tỏ ý kiến: đây là phần mở, cho học sinh được thể hiện những khám phá, sáng tạo của bản thân.
Tuy nhiên cần đạt những yêu cầu sau:
– Dẫn chứng thuộc ít nhất 02 tác phẩm ngoài chương trình (SGK THCS hiện hành).
– Dẫn chứng thuộc những tác phẩm có giá trị, có chất lượng nghệ thuật thực sự.
– Sắp xếp dẫn chứng khoa học, hợp lý.
– Khi phân tích dẫn chứng để chứng minh cần phải làm rõ:
+ Trong văn học nghệ thuật, tác giả phản ánh, tái hiện cuộc sống, nêu lên những hiểu biết, nhận thức về thế giới, mà còn bày tỏ thái độ chủ quan của mình, nói lên ước mơ, khát vọng của mình về con người và cuộc sống như thế nào? Điều đó giúp cho nhận thức và bồi đắp tình cảm cho người đọc ra sao?
+ Tác giả phản ánh hiện thực và gửi gắm tâm tư, khát vọng của mình bằng cách nào, với hình thức nghệ thuật như thế nào?
* Đánh giá, mở rộng, nâng cao
– Ý kiến đúng đắn và sâu sắc, khẳng định vai trò quan trọng của người nghệ sĩ với hiện thực và qua hiện thực ấy, người nghệ sĩ thể hiện tư tưởng, tình cảm của chính mình.
– Bài học về sáng tạo và tiếp nhận:
+ Đối với người cầm bút: Cần gắn bó với cuộc đời, mở rộng lòng mình để đón nhận “những vang động cuộc đời” qua từng trang viết.
+ Đối với người tiếp nhận: không ngừng nâng cao trình độ nhận thức và năng lực cảm thụ văn chương để có cách tiếp cận phù hợp, có thể thấu hiểu, tri âm, trân trọng tấm lòng, tài năng cũng như tư tưởng và tình cảm mà tác giả gửi gắm qua mỗi sáng tác.
*Kết thúc vấn đề: Khẳng định lại vấn đề
