>>> Top 20 Dẫn chứng về lời khen đạt Điểm cao khi đưa vào NLXH
Đề bài: Tuân Tử – nhà tư tưởng Trung Hoa thời Chiến quốc từng nói: “Người chê ta mà chê phải là thầy ta”. Nhà thơ Ba Tư A. M. Saadi lại viết: “Anh gặp ai dù người tốt hay tồi/ Đừng bao giờ nói xấu/ Với người gian thì thành gian gấp bội/ Một khi anh nói xấu láng giềng mình/ Thì dù đúng vẫn là điều đáng khinh”. Viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về 2 quan điểm trên.
Bài làm
Trong cuộc sống không chỉ có lời khen giúp con người trở nên tốt đẹp hơn mà đôi khi những lời chê cũng mang lại những lợi ích tích cực. Có lẽ vì vậy nên nhà tư tưởng Trung Hoa thời Chiến quốc Tuân Tử đã nói: “Người chê ta mà chê phải là thầy ta”. Tuy nhiên, chúng ta cần phải hiểu đúng về lời “chê” của Tuân Tử để tránh biến lời “chê phải” thành lời nói xấu người người khác. Nói xấu về người khác dù đúng hay sai đều không nên và thậm chí là đáng khinh. Nhà thơ Ba Tư A. M. Saadi đã thể hiện quan điểm của mình về thói nói xấu trong những lời thơ của ông:
“Anh gặp ai dù người tốt hay tồi
Đừng bao giờ nói xấu
Với người gian thì thành gian gấp bội
Một khi anh nói xấu láng giềng mình
Thì dù đúng vẫn là điều đáng khinh”.
(Trích tập thơ Vườn quả – 1256)
Hai quan điểm về lời chê tưởng như đối lập nhau nhưng lại có sự bổ sung ý nghĩa cho nhau, tạo nên bài học quý giá cho con người.
[Giải thích vấn đề nghị luận] Khi nhắc đến từ “chê” hay “chê bai” chúng ta thường nghĩ đến những điều tiêu cực, đó là sự không thích, không vừa ý vì cho là kém cỏi, là xấu xí, những lời chê bai trong nhiều trường hợp còn đi cùng thái độ khinh thường, miệt thị gây tổn thương cho người khác, khiến họ tự ti, mất niềm tin vào bản thân và cuộc sống. Nhưng những lời chê mang lại đau buồn cho người khác không phải là lời chê mà mà Tuân Tử nói đến, ông nói đến những lời “chê phải”. Chúng ta có thể hiểu rằng “chê phải” mà Tuân Tử nhắc đến là những ý kiến, nhận xét chỉ ra những điểm chưa tốt của người khác dành cho chúng ta, những lời “chê phải” ấy mang tính xây dựng với mong muốn giúp chúng ta cải thiện được những điểm yếu, hoàn thiện bản thân hơn. Những lời “chê phải” giúp ta tốt hơn ấy không khác người thầy dạy cho ta những điều hay lẽ phải. Đó mới là lời chê mà Tuân Tử nhắc đến. Câu nói của Tuân Tử cũng khuyên con người biết chọn lọc những lời chê và nhận diện được lời chê nào là “chê phải”. Chê bai người khác không bao giờ là một hành động tốt, nó giống như lời nói xấu. Như quan điểm nhà thơ Saadi, nói xấu là một hành động đáng khinh. Qua những câu thơ của mình, nhà thơ khuyên chúng ta đừng bao giờ nói xấu người khác, dù họ đối xử tốt hay tệ với ta, nói xấu người khác biến chúng ta thành những kẻ tồi tệ. Như vậy, khi kết hợp ý nghĩa từ lời nói của Tuân Tử và những câu thơ của A. M. Saadi, chúng ta rút ra được bài học bổ ích cho cuộc đời mình, đó là đừng bao giờ nói những điều không hay về bất kì ai, đừng chê bai, khinh thường người khác và khi biết thế nào là nói xấu chúng ta cũng sẽ biết được đâu là những lời “chê phải” – những lời chê mà qua đó ta nhìn ra được những điểm chưa tốt của bản thân để từ đó học tập, rèn luyện để bản thân trở nên tốt hơn, giỏi hơn, hoàn hảo hơn.
[Lý giải nên có cái nhìn tích cực về những lời “chê phải”] Những lời chê không phải lúc nào cũng là không tốt, vẫn có những lời chê đem đến cho chúng ta những điều tích cực. Vì vậy khi người khác chê ta, đừng vội buồn bã hay tức giận, hãy bình tĩnh tiếp nhận lời chê ấy, xem đó có phải là một lời “chê phải” hay không. Những lời chê đúng có thể là cơ hội để chúng ta nhìn nhận lại bản thân, nhận ra những thiếu sót để kịp thời sửa chữa. Những lời chê cũng có thể là động lực để chúng ta cố gắng, nỗ lực sửa chữa những điều chưa tốt, chưa hay ấy để một ngày ta chứng minh rằng bản thân mình đã thay đổi, đã trở nên hoàn hảo hơn và khiến cho những người đã từng chê mình phải công nhận mình, thán phục mình. Nhưng điều quan trọng và có ý nghĩa nhất là chúng ta thay đổi, khiến bản thân trở thành phiên bản tốt hơn vì chính chúng ta chứ không phải vì bất kì một ai khác.
[Dẫn chứng lấy lời chê làm động lực] Đã có rất nhiều người lấy lời chê làm động lực để cố gắng, đặc biệt là những người làm nghệ thuật. Có những ca sĩ bị rất nhiều khán giả chê bai về giọng hát (có những lời chê rất cay nghiệt nhưng cũng có những lời chê mang tính đóng góp), họ có buồn bã nhưng những ca sĩ ấy không từ bỏ, họ lấy những lời chê ấy làm động lực để phấn đấu, để cải thiện. Và sau nhiều năm chăm chỉ, vất vả học tập, rèn luyện, họ đã trở lại sân khấu, họ khiến khán giả kinh ngạc vì sự tiến bộ, sự thay đổi tích cực ở giọng hát của mình. Khán giả công nhận tài năng và những nỗ lực của những con người ấy và hơn hết những người thích ca hát ấy, họ vẫn được tiếp tục đam mê của mình.
[Lý giải vì sao không nên nói xấu người khác] Thật hiếm có ai trên đời lại thích nghe người khác nói những điều tồi tệ về mình, dù họ có đang nói sự thật hay không. Và điều nên làm là khi chúng ta không muốn điều gì xảy ra với mình thì đừng làm điều đó với người khác. Thật kì lạ nếu chúng ta không muốn bị nói xấu nhưng bản thân lại đi nói xấu người khác. Hơn nữa nói xấu người khác cũng không phải điều gì tốt đẹp. Nó có thể biến chúng ta thành những kẻ xấu xí, tồi tệ khi đem chuyện không hay của người khác ra bàn tán, giải trí. Và chuyện ấy qua nhiều người có thể sẽ biến tướng một cách kinh khủng. Những lời nói xấu có thể gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng, thậm chí là cái chết. Đã có rất nhiều người đã đau khổ, buồn bã, thậm chí là tự sát vì bị nhiều người chê bai ngoại hình, học thức, chê cười gia cảnh của họ. Những việc này xảy ra rất nhiều đặc biệt là trên Internet. Đó là một điều rất đáng buồn và đáng lên án.
[Mở rộng vấn đề] Ông cha ta có câu: “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, thay vì thốt ra những từ ngữ xấu xí, chúng ta hãy nói với nhau những lời chân thành, tốt đẹp để cuộc đời tươi đẹp và hạnh phúc hơn. Đánh giá người khác với những từ ngữ lịch sự, nhẹ nhàng, có tính xây dựng, và không nên nói xấu, chê bai bất kỳ ai với mục đích xấu xa như hạ bệ, hãm hại, trục lợi cá nhân. Bên cạnh đó, chúng ta hãy luôn bình tĩnh trước những lời “chê phải” để có thể hoàn thiện bản thân hơn và đừng nghe những lời chê bai tiêu cực, những lời lẽ thốt ra chỉ để thỏa mãn những cái tôi ngu ngốc đầy ghen tị. Chúng ta cũng nên sống thành thật với bản thân và với chính mình, chấp nhận sự thật về bản thân mình và của những người xung quanh. Không nói xấu và cũng không nên tâng bốc, nịnh bợ người khác.
Hai quan điểm tưởng chừng như đối lập nhau của nhà tư tưởng Tuân Tử và nhà thơ Ba Tư Saadi đã cho chúng ta bài học bổ ích về cách đối nhân xử thế. Đó là lời khuyên về cách đón nhận, chọn lọc những lời nói của người khác nói về chúng ta, lời nào nên nghe và lời nào không nên và cách chúng ta nói về người khác – điều chúng ta có thể nói, nên nói và những điều không nên nói về bất kỳ người nào khác dù họ là thân thiết hay không, dù họ là kẻ tồi hay người tốt. Chính những lời khuyên, bài học của những người như Tuân Tử hay Saadi đã giúp cho cuộc sống của con người trở nên tốt đẹp và hạnh phúc hơn.
