Đề bài: Nhà phê bình Hoài Thanh cho rằng: Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần.
Trong diễn từ Nobel, nhà văn Peter Handke gửi gắm quan niệm: Văn chương bảo vệ tâm hồn
Từ những quan điểm trên, em có suy nghĩ gì về sức mạnh của văn chương đối với con người? Bằng trải nghiệm văn học của mình hãy chứng minh.
Bài làm
1. Mở bài
– Giới thiệu về vai trò của văn chương trong đời sống
– Trích dẫn ý kiến
Giữa guồng quay vội vã của đời sống hiện đại, con người đôi khi trở nên bé nhỏ và đơn độc trong những giới hạn phù phiếm, chật hẹp của riêng mình. Trong hoàn cảnh đó, văn chương hiện lên như một điểm tựa tinh thần, không chỉ nâng đỡ mà còn làm giàu có tâm hồn con người. Nhà phê bình Hoài Thanh từng khẳng định: “Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần”. Đồng điệu với tinh thần ấy, nhà văn Peter Handke trong diễn từ Nobel đã bày tỏ: “Văn chương bảo vệ tâm hồn.” Những quan điểm ấy không chỉ nhấn mạnh chức năng thẩm mỹ, giáo dục và nhận thức của văn học, mà còn gợi mở về vai trò to lớn và bền bỉ của văn chương trong việc làm nên một con người thực thụ – sâu sắc, nhân hậu và đầy rung cảm.
2. Thân bài
*Giải thích các ý kiến:
-Ý kiến của Hoài Thanh: Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần.
+ Văn chương: Tác phẩm nghệ thuật được nhà văn sáng tạo bằng chất liệu ngôn từ và phương tiện là hình tượng nghệ thuật.
+ Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần: Nhờ văn chương mà con người cá nhân với giới hạn nhận định về nhận thức được trải nghiệm cuộc sống, sống thêm nhiều cuộc đời, biết thêm nhiều thời đại, khám phá những điều mới mẻ về cuộc sống và chính mình giúp tinh thần con người thoát khỏi sự nghèo nàn, tẻ nhạt, đơn điệu. Từ đó, trí tuệ tâm hồn con người được mở rộng ra, lớn thêm lên, sâu sắc hơn. Văn chương giúp ta trải nghiệm cuộc sống ở những tầng mức và chiều sâu đáng kinh ngạc (Thanh Thảo)
– Ý kiến của nhà văn Peter Handke:
+ Văn chương bảo vệ tâm hồn: Văn chương khơi dậy chất con người trong con người, làm nảy nở những cảm xúc cao đẹp , giúp con người hướng thiện, vươn tới những giá trị cao cả, giúp con người sống tốt hơn.
=> Hai ý kiến trên khẳng định, đề cao các chức năng nhận thức và chức năng giáo dục của văn học: Văn chương có sứ mệnh cao cả là làm giàu nhận thức của con người về thế giới xung quanh, về chính bản thân mình; bồi đắp, giáo dục, nâng đỡ, thanh lọc tâm hồn con người.
*Bình luận:
– Khẳng định: Hai ý kiến trên vô cùng đúng đắn, sâu sắc là sự đúc kết từ trải nghiệm văn học của những nhà phê bình, nhà văn lớn trong quá trình nghiên cứu, sáng tác văn chương.
– Lý giải: Văn học có khả năng giúp cho cuộc đời của cá nhân trở nên ‘thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần” vì:
+ Xuất phát từ đặc trưng nội dung của văn học: Văn học phản ánh cuộc sống một cách tổng hợp, toàn vẹn trong mọi quan hệ. Tác phẩm văn học là kết quả nhận thức, khám phá mới mẻ, sâu rộng của nhà văn về cuộc sống, con người. Nội dung của tác phẩm văn học vô cùng phong phú, đa diện, văn học là cuốn bách khoa toàn thư về muôn mặt phức tạp của đời sống. Do đó văn chương có khả năng mang cho con người những chân trời tri thức rộng mở về mọi thời đại, mọi không gian
+ Xuất phát từ nội dung văn học và quá trình tiếp nhận: Ngoài hiện thực khách quan, văn học tập trung khám phá là thế giới thế giới tâm hồn tinh vi, sâu kín khó nắm bắt của con người. Vì người đọc không chỉ muốn tìm hiểu về thế giới xung quanh mà còn có nhu cầu hiểu về con người, tự nhận thức về mình. Do đó văn chương còn tiềm tàng khả năng giúp con người trở nên thâm trầm, sâu sắc hơn.
– Văn học có khả năng bảo vệ tâm hồn vì:
+ Xuất phát từ đặc trưng đối tượng của văn học: Văn học là nhân học (M.Gorki). Một tác phẩm chân chính phải lấy con người làm gốc, hướng con người tới chân – thiện- mĩ. Văn học là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi tính người trong mỗi con người (Nguyên Ngọc)
+ Xuất phát từ đặc trưng của quá trình sáng tạo và tiếp nhận: Nhà văn bao giờ cũng muốn trao gửi đến người đọc những thông điệp nhân văn qua tác phẩm. Còn độc giả không chỉ có nhu cầu hiểu biết, thụ hưởng giá trị thẩm mĩ mà còn có nhu cầu hướng thiện. Tư tưởng của nhà văn có tác động đến suy nghĩ, thái độ của người đọc, giúp họ được thanh lọc, thức tỉnh.
*Phân tích, chứng minh:
– Thí sinh lựa chọn một hoặc một số tác phẩm tiêu biểu, phù hợp với vấn đề. Trong quá trình phân tích, chứng minh cần làm rõ các điểm sau:
+ Văn học giúp con người trở nên thâm trầm và rộng rãi: Tác phẩm mang lại cho người đọc những tri thức, trải nghiệm về cuộc sống; giúp thấu hiểu về số phận, nhân cách, chiều sâu tâm hồn con người; giúp con người hiểu về chính mình
+ Văn học bảo vệ tâm hồn: giúp con người biết ghê sợ, tránh xa cái ác, vượt lên cái xấu; biết trân trọng, nâng niu cái đẹp, cái thiện; đem lại cho con người niềm vui trong sáng, thánh thiện, làm nảy nở trong tâm hồn ta những xúc cảm cao đẹp, những phẩm chất nhân văn…
*Mở rộng, nâng cao vấn đề:
– Mối quan hệ giữa hai chức năng trên
– Những tác động trên của văn chương chỉ thực sự thấm thía khi được chuyển tải thông qua phương thức, phương tiện đặc thù là hình tượng và ngôn từ nghệ thuật độc đáo, sáng tạo, giầu tính thẩm mĩ.
– Hai ý kiến là kim chỉ nam cho người sáng tác để tạo nên các tác phẩm đích thực và định hướng cho người đọc khi tiếp nhận văn chương:
+ Đối với người sáng tạo: Nhận thức được chức năng của văn học, nhà văn phải không ngừng trải nghiệm, tích lũy vốn sống, bồi đắp tình cảm, tư tưởng, trau dồi bút pháp để mang lại những trang viết thâm trầm và rộng rãi cho độc giả, trở thành người bảo vệ tâm hồn bằng ngòi bút.
+ Đối với người tiếp nhận: cần chủ động lĩnh hội những tri thức mới mẻ, hấp dẫn mà văn học mang lại; đồng thời soi mình vào trang sách để tự ‘bảo vệ tâm hồn” thanh cao.
3. Kết bài
– Khẳng định các ý kiến.
– Liên hệ mở rộng….
Văn chương, từ lâu, không chỉ là phương tiện giải trí mà còn là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, mở rộng tư duy và khơi dậy những giá trị sống sâu xa. Từ những lời khẳng định đầy tâm huyết của Hoài Thanh và Peter Handke, ta càng thêm hiểu rằng: văn học có thể làm nên một cuộc sống tinh thần phong phú hơn, một nhân cách cao đẹp hơn cho mỗi con người. Khi trang sách được mở ra cũng là lúc những chân trời mới được hé lộ – nơi ta được sống thêm nhiều cuộc đời, được yêu, đau, thấu hiểu, và biết rung động vì con người. Bởi thế, hơn bao giờ hết, trong một thế giới không ngừng thay đổi, con người càng cần đến văn chương như một nơi nương náu – để được bảo vệ, được nâng đỡ, và được lớn lên trong sự thâm trầm và nhân hậu của tâm hồn.
